Co to? |
Franczyza to system sprzedaży usług, towarów lub technologii, który jest oparty na współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi: franczyzodawca/y i franczyzobiorca. Franczyza zakłada też przypływ wiedzy na temat sprzdawanych usług, towarów czy też technologii od franczyzodawcy do franczyzobiorcy przez cały okres obowiązywania umowy franczyzowej, która poprzez udzielenie praw i obowiązków jest istotą systemu oraz zaliczana jest do umów nienazwanych.
Podmioty |
Franczyzodawca jest to strona, która udziela praw i nakłada obowiązki franczyzy. Jest pojęciem analogicznym do kredytodawcy. Upoważnia biorcę do korzystania z pakietu franczyzowego.
Franczyzobiorca jest to strona, która uzyskuje prawa i przyjmuje obowiązki od franczyzodawcy – jest pojęciem analogicznym do kredytobiorcy.
Rodzaje |
Indywidualny – franczyzodawca zawiera umowę z kilkoma franczyzobiorcami.
Sieciowy – występuje wiele podmiotów po stronie franczyzobiorców .
Subordynacyjny – Placówka posiada koncepcję franczyzodawcy, lecz nie jest przez niego prowadzona. Franczyzobiorcy odpowiedzialni są za rozwój placówki.
Partnerski – franczyzodawca prowadzi część placówek, a część placówek prowadzą franczyzobiorcy.
Master franchising – franczyzodawca w umowie upoważnia franczyzobiorcę do działalności, dając mu przy tym wyłączność. Zaś franczyzobiorca może działać poprzez swoich sub-franczyzobiorców.
Prawa, obowiązki i opłaty |
System polega na tym, że franczyzodawca nadaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom prawa oraz obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją. Upoważnia to indywidualnego franczyzobiorcę do korzystania z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, metod prowadzenia działalności gospodarczej, wiedzy technicznej, systemów postępowania i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej, a także do korzystania ze stałej pomocy handlowej i technicznej franczyzodawcy.
Pakiet franczyzowy składa się z:
Obowiązkiem franczyzobiorcy jest też konieczność ponoszenia opłat na rzecz franczyzodawcy. Przyłączenie się do istniejącego punktu sieci wiąże się opłatą. Franczyzobiorca częścią zysku dzieli się z franczyzodawcą, takie opłaty nazywa się opłatami bieżącymi. Franczyzobiorca może ponosić także różne opłaty dodatkowe.
Franczyza w Polsce |
Coraz więcej polskich marek franczyzowych próbuje swoich sił za granicą – ponad 100 franczyzowych firm polskich ma przynajmniej jedną placówkę poza granicami kraju.
Dla polskiej franczyzy charakterystyczna jest duża rozpiętość kwot inwestycji – od kilka tysięcy złotych do kilka milionów euro. Średnia wartość inwestycji we franczyzę w 2013 roku wyniosła 211,05 tys. zł w handlu i 105,73 tys. zł w usługach.